Değer yargılarının gittikçe değiştiği günümüz toplumunda çocuklarımızın erdemli insanlar olarak yetişmeleri son derece önemli bir hal aldı. Ancak çocukların gelişen teknoloji sayesinde dış etkilere ne kadar açık olduklarını düşünecek olursak ailelerin işi iyiden iyiye zor hale geldi. Bu zor dünyada bile çocuklarımızı iyi yetiştirebilmek elbette mümkün. Bu olumlu davranışları kazandırabilmek için bazı öneriler, bu yönde gelişmek isteyen ailelere ışık tutacak…..

Kişiler arası iletişimde söylenilen sözlerden çok yapılanlar etkili olmaktadır. Bu noktada kişiler davranışlarını gözden geçirmek durumundadır. Hiçbir anne baba çocuğunun kötü alışkanlıkları olmasını istemez veya sürekli televizyon izleyerek, ders çalışmamasını… Ama çocuk yetiştirmede sadece söylemek ve uyarmak yeterli değildir.

Çocukların yapmasını istemediğiniz davranışların ne kadarını anne babaların sergilediğini değerlendirerek başlamakta fayda vardır. Ebeveynlerin kötü alışkanlıkları, boşa geçirilen zamanları varsa önce kendilerinden başlayarak değişim sürecinin içine girmelidir. Çocuklar çok sevdikleri anne ve babalarını örnek almaktalar ve onların açtıkları yoldan yürümekteler. Çünkü onların hayatlarındaki ilk rehberleri anne babalarıdır. Bu nedenle çocuklarımızın değişmesini istiyorsak bizler de değişerek onlara yardımcı olmalıyız. Çocuklar gelişirlerken anne babaların onlara güzel olan alışkanlıkları sunması gerekmektedir. Örneğin spor veya sanatla uğraşması, hobiler edinmesi çocukların hem kendilerini ifade etmelerine olanak sağlayacak hem de kötü alışkanlıklardan uzak kalmalarına neden olacaktır. Zaman zaman çocuğa bilgi vermek onunda fikrini almak ve bu konuda neler düşündüğünü görmek, paylaşımın artması hem iletişimi güçlendirecek hem de olumlu davranış kazandıracaktır. Aranızdaki iletişimin güçlü olması elbette pek çok sorunu da aşmaya yardımcı olacaktır. Aradaki iletişimin güçlü olması bilgi kaynağı olarak anne ve babayı doğru yere koymasını ve inanmasını sağlayacaktır.

Çocuğun olumlu ve güzel davranışlarının övülmesi ve takdir edilmesi son derece faydalıdır. Burada övgünün hemen yapılması ve etkileşimde olunan başka bireylerin de önünde yapılması kişiyi onurlandırmasından olumlu sonuçlara daha hızlı gitmeyi sağlayacaktır. Övgü anında ve diğer kişiler önünde yapılırken eleştirilerin doğru zamanda ve yalnızken yapılması da önemli bir noktadır.

Bazı konular hakkında anne ve babalarının duygu ve düşüncelerinin net olduğunu çocukları bilmek zorundadır.

Bazı konuların pazarlığa açık olmadığını çocuklara anlatarak yollarını çizmeleri sağlanmalıdır. Örneğin ev içinde şiddet unsurunun olması istenmeyen bir durumdur ve bu neredeyse evrensel bir kabuldür. Bu gibi konularda çocuklarımıza tavrımızın net ifade edilmesi gerekir. Bu çocukla pazarlık yapılabilecek bir ölçüye kadar onay verilebilecek bir olgu değildir. Elbette yapılan kötü davranışlarında nedenleri vardır. Bu konuda anne ve babalar sebep sonuç ilişkisini görmeye çalışarak hangi durumların bu sonuçlara neden olduğunu görmeye çalışmalı ve çözümleri o yönde geliştirmelidirler. Nedenleri ortadan kaldırmaya çalışabilmek için nedenleri görmek ve anlamak birinci koşuldur.

Çocukların dikkatini olumlu ve kendini geliştirici etkinliklere aktarmak olumlu sonuç verecektir. Sürekli televizyon seyreden veya bilgisayar oynayan çocukların şiddet gibi olumsuz davranışlara çok kolay yöneldiklerini pek çok araştırma göstermektedir. Ancak yukarıda da değindiğimiz gibi sosyal, sportif veya kültürel aktivitelerle uğraşan bireyler daha sağlıklı gelişim göstermektedirler. Eğer çocukların duygularını açabilecekleri ve ebeveynlerine güvenebilecekleri ortamlar oluşursa hem iletişimi hem de duygu durumlarını güçlendirilmiş olacaktır.

Elbette çocukların yaşadıkları her duygu aileler tarafından hoş karşılanmayabilir. Bunun da güzel ve uzlaşmacı şekilde iletebilmesi mümkündür. Çocuğa duygusu için saygı duymak bu saygı duyuşu iletmek ancak yine de kendisinin farklı hissettiğini ve düşündüğünü de anlatmak olumlu bir ortam oluşturacaktır. Ama yargılamak, yorum yapmak ve suçlamak çocukların ifade özgürlüklerini kısıtlayacaktır.

Aileler tarafından, çocuğun davranışları arasında iyinin üzerinde durmaktan ziyade kötüye yönelerek kötüyü ortadan kaldırmak için cezalandırma tercih edilir. Çünkü bu şekilde kötüden uzaklaşılarak iyiye yaklaşılacağı düşünülür. Ancak bilinmelidir ki ödül cezadan daha etkilidir. Bu nedenle bazı olumsuz davranışları görmezden gelmek, olumluları yüceltmek ve ödüllendirmek bu hazzı yaşayan birey tarafından iyinin yapılma olasılığını arttıracaktır. Ailelerin hangi davranışları görmezden geleceği de kuralların iyice oturması ile daha kolay olacaktır.

Çocukların hayatta karşılaşacakları durumlar için beceri edindirmek ebeveynlerin sorumluluklarından birisidir. Bu nedenle sorunlar karşısında düşünmesini, öneriler geliştirmesini, uygulayamaya koymasını sağlamak öğretilmedir.

Sorumluluk eğitimine önem vermek ve kendi sorumluluklarını almasını sağlamak problem çözme becerisini geliştirecektir. Problemler oldukça çözümler geliştirilebileceği unutulmamalıdır. Çocuklarımızın olumsuz davranışlarının sonuçlarını katlanmalarına ve telafi etmelerine olanak sağlamalıyız. Sorumluluk duygusunu bu şekilde sağlıklı bir şekilde geliştirilecektir. Aileler bu nedenle bazı kuralları çocukları ile birlikte oluşturmalıdırlar. Beraber kural oluşturmak birey olarak gelişimine katkı sağladığı gibi kendisinin de söz sahibi olduğu kurallara uyma olasılığını arttıracaktır. Kural oluşturma konusunda yaş durumuna göre yazılı kontratlar kullanılabilir. Kural oluşturulurken en önemli noktalardan birisi de kurala uyulmaması durumunda yaptırımların netleştirilmesidir. Kurala uyulduğunda ve uyulmadığında neler olacağını bilmek kuralın işe yararlılığını arttırır.

Bazı davranışlar konusunda müdahaleci olmadan çocuğun sonuçları yaşamasına olanak tanınabilir. Tabii ki bu konuda çok iyi bir ayrım yapılamalıdır ve dikkatli olunmalıdır. Ebeveynler hangi sonuç bu şekilde öğrenilebilir hangi sonucun bu şekilde öğrenilmesi büyük hasarlar bırakır ayırtına varmaları önemlidir. Örneğin akşam yemeğinde sadece meyve yemek isteyen bir çocuğa ısrar etmek yerine tamam deyip meyve yemesinin sonuçlarını göstermek etkili olabilir ( Çok çabuk acıkması ve arada yemek yiyememesi gibi). Ancak yola çıkarken koşmak isteyen bir çocuğun bu davranışı sonuçlarını kendisin görmesini tercih edeceğimiz bir durum değildir.

Sevgilerle...