Özel Öğren(me) Güçlüğü (13.08.2011)
Özel Öğren(me) Güçlüğü
Çocuğunuz bazı derslerinde başarılıyken, bazılarında sorun mu yaşıyor?
Yazısı çok mu kötü?
Güzel okuyor ama en basit matematik işlemlerini mi yapamıyor?
Sağını solunu mu karıştırıyor?
Size çok mantıklı cevaplar verebiliyor, insanlar ile çok rahat iletişim kurabiliyor ama okul başarısı çok mu düşük?
Cevabınız evet ve ne olduğuna anlam veremiyor musunuz?
Ben söyleyeyim, çocuğunuz Özel Öğrenme Güçlüğü (Özgül Öğrenme Bozukluğu) yaşıyor olabilir. Durun hemen telaşa kapılmayın, doğru bir eğitim ile bunların kolaylıkla üstesinden gelinebilir. Buna ilerleyen kısımlarda tekrar değineceğim.
Ama önce bu özel öğrenme güçlüğü neymiş ona bir bakalım.
Özel öğrenme güçlüğü bireyin zeka düzeyi normal olmasına karşın okuma, yazma, matematik ve diğer akademik işlevleri öğrenmede sorun yaşıyor olmasıdır. Yani Özel öğrenme güçlüğü, dinleme, konuşma, okuma, yazma, akıl yürütme ile matematik yeteneklerin kazanılmasında ve bunların kullanılmasında yaşanılan güçlükler ile kendini gösteren bir bozukluktur.
Zihinsel bir bozukluk olmamasına rağmen özel öğrenme güçlüğü yaşayan bireyler akademik hayatlarında sorular yaşayabilmekte, bu da yeterince bilinçlendirilmediği takdirde aileler tarafından bilinçsizce çocuklarını tembellikle veya vurdumduymazlıkla suçlamalarına neden olabilmektedir.
Özel öğrenme güçlüğü yaşanılan problem alanlarına göre farklı olarak isimlendirilebilmektedir.
Bu alanlara bir göz atalım.
1. Okuma Bozukluğu (Disleksi)
Bireyin yaş ve zeka seviyesine uygun olmayacak derecede okuma problemi yaşamasıdır. Aslında diğer derslerinde problem yaşanmayacak olmasına rağmen okuma becerilerinde sorun olması nedeniyle öğrencilerde akademik başarısızlıklar olabilmektedir.
Disleksi yaşayan öğrenciler sadece klasik anlamda okuma problemi çekebileceği gibi buna parmaklarını tanımada, sağını–solunu ayırt etmede, sıralama becerilerini öğrenmede ve analog saatleri okumada problem yaşayabilmektedirler.
2. Matematik Bozukluğu (Diskalkuli)
Diskalkuli normal zekaya sahip olan bir çocuğun matematik becerisi edinmesini etkileyen bir öğrenme güçlüğüdür.
Bu tür problem yaşayan bireyler basit matematik kavramlarını dahi öğrenmede zorlanabilmektedirler.
3. Yazılı Anlatım Bozukluğu (Disgrafi)
Disgrafi yazarken karakterlerin bozulmasına ya da yanlış yazılmasına neden olur. Bu kusur çocuklarda genel olarak yazı yazmayı öğrenmeye başladıkları ilk dönemlerde ortaya çıkar.
Nasıl yazmaları gerektiği öğretilse de yazılarında harf atlama/ekleme, sözcük atlama/ekleme ve hece atlama/ekleme, ters yazma, harfleri karıştırma, heceleri ayırma, sözcükleri birleşik yazma, kelime ekleme, sözcükleri yanlış yazma ve yazım hataları görülür.
4. Başka Türlü Adlandırılamayan Öğrenme Bozukluğu
Bu alan, herhangi bir özel öğrenme bozukluğu tanı ölçütlerini karşılamayan öğrenmedeki bozuklukları içerir. Akademik başarıyı etkileyen okuma, matematik ve yazılı anlatım alanlarının üçünde de sorunların var olabilmesidir.
Yukarıda belirttiğim özelliklerin bazılarını çocuklarınızda gözlemlemiş olabilirsiniz. Daha önce de söylediğim gibi telaş etmenize gerek yok. Dünyada da ve Türkiye’de de özel öğrenme güçlüğü yaşadığı halde kendi alanlarında uzman birçok başarılı insan var. Albert Einstein, Auguste Rodin, Steven Spielberg, Tom Cruise, Prens Charles, John F. Kennedy, Nathalie Baye, Jonny Hallyday, Can Dündar, Walt Disney, Beatle John Lennon, Michelangelo, Winston Churchill bunlardan bazılarıdır.
Özel Öğrenme Güçlüğü olduğu nasıl anlaşılır?
Özel öğrenme güçlüğü tanısı ancak bir çocuk psikiyatrisi tarafından konulabilir. Öncelikle normal ve üstü zekaya sahip çocuklarda görülebildiği için bir zeka testi yapılır. Bu testler ancak testi yapma yetkisi olan sertifikalı uzman kişilerce yapılabilir. İnternet ortamında var olan testleri kullanarak tanı koyma gibi bir hataya düşmeyin. Oradaki testlerin hiçbiri gerçeği yansıtmamaktadır. Test sonucunda birey normal ve üstü zekaya sahip ise akademik olarak yeterliliklerine bakılır, aileden bilgi alır, ihtiyaç duyulursa yardımcı tanılama araçlarından faydalanılır. Ama daha önce de belirttiğim gibi bu ancak uzmanlar tarafından yönetilebilen bir süreçtir.
Özel Öğrenme Güçlüğü nasıl aşılabilir?
Çocuklarınızda bu yazdıklarımdan bazılarını gözlemliyorsanız bir uzmanda yardım almanız bu süreci rahat atlatabilmeniz açısından çok önemlidir. Eğer bu durum çözülemezse çocuğunuz akademik anlamda her zaman sorun yaşayabileceğinden okul başarısı da düşük olacaktır. Bütün bunlar da ilerleyen yaşlarda telafisi zor olan sıkıntılar yaşamanıza neden olabilecektir.
Özel öğrenme güçlüğü sistemli ve yapılandırılmış bir eğitim programı ile alanında uzman olan kişiler ile birlikte çalışılarak rahatlık ile aşılabilir.
Uzman yardımı dışında sizin de yapabileceğiniz bazı şeyler vardır. Bir de bunlara bir göz atalım:
Öncelikle çocuğunuzu olduğu gibi kabul edin. Derslerde başarısız olsa bile kendisini değerli bir birey olarak hissetmesine engel olmayın. Çünkü değerli olmak sadece akademik alanda başarılı olanlara has bir özellik değildir.
Özel öğrenme güçlüğü yaşayan çocukların en belirgin problemlerinden bir tanesi de arkadaş ortamlarından uzak durmalarıdır. Bu yüzden mümkün olduğunca çocuklarınızı sosyal ortamlara sokmaya çalışın. Spor, müzik, resim gibi aktivitelere katılmaya özendirin.
Küçük başarılar büyük başarıları tetikleyebilir, bu yüzden küçük de olsa bütün başarılarını övgü ile karşılayın. Başarılı olduğu zaman bunu fark edin, sizin bunu fark etmeniz onu daha fazla başarılı olmaya itecektir.
Birlikte çalışma programları hazırlayın, bu sayede çocuk gün içerisinde ne yapacağını önceden bilsin. Bu konuda bir uzmandan yardım almanız işinizi kolaylaştıracaktır.
Özgürleşmesine engel olmayın, bağımsız hareket etmesi için teşvik edin, daha önemlisi de kendi başına hareket etmesine engel olmayın. (Belirli sınırlar çerçevesinde)
Bol bol kitap okumaya özendirin. Okuduğu kitaplar hakkında konuşun, kitabı size anlatmasını isteyin.
Kararlı ve tutarlı olun. Bütün aile bireyleri ile beraber ortak hareket tarzınız olsun.
Başarılı olabilmesi için ona destek olun. Onunla konuşun, başarısızlık durumunda fazla tepki vermeyin.
Çocuğunuzu asla hiç kimse ile kıyaslamayın. Bu onu başarmak için teşvik etmeyecek, aksine başarısızlık ve yetersizlik duygusunu daha fazla yaşmasına neden olacaktır.
Kamil DAYI
Psikolojik Danışman
kamilpdr@hotmail.com